Axolotl thường được gọi là “cá đi bộ Mexico” mặc dù chúng hoàn toàn không phải là cá, nhưng chúng thực sự là động vật lưỡng cư thích sống cả đời dưới nước. Tên “axolotl” có nghĩa là “thủy quái.” ở Việt Nam thường gọi là cá khủng long Axolotl.
Những sinh vật đáng chú ý này có thể tái tạo hầu hết mọi bộ phận của cơ thể nếu cần thiết, bao gồm cả gai, cơ quan nội tạng và thậm chí một số bộ phận trong não của chúng. Chúng có vẻ ngoài rất độc đáo và cực kỳ phổ biến, có thể được tìm thấy trong điều kiện nuôi nhốt tại các vườn thú, phòng thí nghiệm và các bể nuôi hộ gia đình. Hầu như không còn những sinh vật này trong tự nhiên.
Cá khủng long Axolotl là một loài vật nuôi kỳ lạ phổ biến giống như họ hàng của nó, kỳ nhông hổ. Đối với tất cả các sinh vật ưa nhiệt, nhiệt độ thấp hơn dẫn đến sự trao đổi chất chậm hơn và giảm cảm giác thèm ăn rất có hại cho sức khỏe. Nhiệt độ khoảng 16 ° C đến 18 °C là phù hợp cho các axolotl nuôi nhốt để đảm bảo đủ lượng thức ăn; căng thẳng do tiếp xúc với nhiệt độ thấp hơn một ngày có thể nhanh chóng dẫn đến bệnh tật và tử vong, và nhiệt độ cao hơn 24 ° C có thể dẫn đến tăng tỷ lệ trao đổi chất, cũng gây ra căng thẳng và cuối cùng là tử vong. Clo – thường được thêm vào nước máy, có hại cho axolotl. Một con axolotl đơn lẻ thường yêu cầu một bể chứa 60 lít. Axolotl dành phần lớn thời gian sống ở dưới đáy bể.
“Chỉ tìm thấy trong một quần thể hồ, Axolotl có mang có 6 lông dài và đầu dẹt.”
CÁ KHỦNG LONG AXOLOTL LÀ CON GÌ?
Cá khủng long Axolotl là sinh vật lưỡng cư có họ hàng với kỳ nhông hổ. Chúng có tính chất tân sinh, có nghĩa là chúng trưởng thành mà không trải qua quá trình biến thái. Thay vì lên cạn sống như loài lưỡng cư, con trưởng thành vẫn sống dưới nước. Điều này có nghĩa là chúng giữ được nhiều đặc điểm khi còn nhỏ mà các loài kỳ nhông khác không có, chẳng hạn như mang và vây lưng.
PHÂN LOẠI KHOA HỌC AXOLOTL
- Lớp: Lưỡng cư
- Họ: Ambystomatidae
- Chi: Ambystoma
- Tên khoa học: Ambystoma mexicanum
Cách phát âm chính xác của “axolotl” là ax-UH-lot-UHL.
ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁ KHỦNG LONG AXOLOTL
- Tình trạng bảo tồn Axolotl: Bị đe dọa
- Vị trí: Trung Mỹ
- Con mồi chính: Giun, Côn trùng, Động vật thân mềm
- Hành vi nhóm: Đơn độc
- Tính năng khác biệt: Mang có lông và đầu hình dẹt
- Môi trường sống: Hồ nước ngọt
- Động vật ăn thịt: Chim, cá
- Chế độ ăn: Động vật ăn thịt, Axolotl săn mồi sâu, côn trùng và động vật thân mềm, giun.
- Quy mô lứa đẻ trung bình: 500 trứng
- Loại hình: Lưỡng cư
- Màu sắc: Màu nâu, xám, đen, trắng, hồng,…
- Loại da: Thấm
- Tốc độ tối đa: 15km / giờ
- Tuổi thọ: 10-20 năm
- Trọng lượng: 60g – 200g
- Chiều dài: 15 cm – 45 cm
ĐẶC ĐIỂM NGOẠI HÌNH
Cá khủng long Axolotl có thể tái tạo các chi cũng như gai, não và gần như mọi bộ phận cơ thể khác. Chúng có biểu hiện như kỳ nhông, có nghĩa là chúng không bao giờ phát triển nhanh hơn các đặc điểm khi còn nhỏ của chúng như các loài kỳ nhông khác. Ví dụ, chúng có cả mang và phổi.
Cá khủng long Axolotl có thể có nhiều loại biến thể màu sắc khác nhau. Axolotl bình thường có màu nâu ô liu với những lốm đốm vàng, nhưng có những đột biến gen có thể gây ra màu khác. Axolotl Leucistic có nước da trắng hoặc hồng nhạt với mắt đen. Bạch tạng có làn da vàng rực rỡ và đôi mắt phù hợp. Các loại Axanthic có màu xám với mắt đen và melanoids có màu đen đặc không có màu khác. Ngoài những đột biến tự nhiên này, các nhà lai tạo vật nuôi ngoại lai cũng sẽ cố tình lai tạo một số biến thể nhất định để tạo ra các tổ hợp màu sắc mới và thú vị cho các mục đích mới lạ. Ngoài ra, có sự khác biệt lớn về kích thước, tần suất và cường độ của đốm vàng và ít nhất một biến thể phát triển hình dạng tròn màu đen và trắng khi trưởng thành. Bởi vì các nhà lai tạo vật nuôi thường xuyên lai tạp các màu sắc khác nhau, các đột biến đồng hợp rất phổ biến trong việc buôn bán vật nuôi, đặc biệt là động vật màu trắng / hồng có mắt hồng là các thể đột biến đồng hợp cho cả tính trạng bạch tạng. Axolotl cũng có một số khả năng hạn chế trong việc thay đổi màu sắc của chúng để ngụy trang tốt hơn bằng cách thay đổi kích thước và độ dày tương đối của màu da.
Cá khủng long Axolotl đực và cái có thể dài tới 30cm, nhưng kích thước trung bình thường là khoảng 20cm. Chúng cũng có thể nặng tới 150g. Chúng có cái đầu rộng, hơi phẳng với đôi mắt không mí và cái miệng mỏng có vẻ như đang cười :). Đầu của chúng rộng và đôi mắt của chúng không có bao phủ. Cả hai bên đều có ba mang phân nhánh nhô ra từ hai bên đầu và chúng giữ lại vây lưng của ấu trùng trong suốt cuộc đời. Ba cặp cuống mang bên ngoài (gai) bắt nguồn từ phía sau đầu của chúng và được sử dụng để di chuyển nước có oxy. Các gai mang bên ngoài được lót bằng các sợi tơ để tăng diện tích bề mặt cho quá trình trao đổi khí. Các khe bốn mang được lót bằng lưới mang được giấu bên dưới các khe mang bên ngoài, ngăn không cho thức ăn xâm nhập và cho phép các phần tử lọc qua. Ngoài ra, các chi của chúng nhỏ và kém phát triển, chúng có các khớp xương vây dài và mảnh giống như các ngón tay.
Khi chúng đến tuổi trưởng thành về giới tính, cả con đực và con cái đều dễ dàng phân biệt. Con đực phát triển một cục lớn và phồng lên, đuôi của chúng thường dài ra. Con cái phát triển cơ thể rộng hơn nhiều vì chúng có thể mang từ 300 đến 1.000 trứng cùng một lúc.
Một con cá khủng long axolotl trưởng thành về mặt giới tính, ở độ tuổi 18–27 tháng, có chiều dài từ 15 đến 45 cm, mặc dù kích thước gần 23 cm là phổ biến nhất và lớn hơn 30 cm là hiếm. Axolotl sở hữu những đặc điểm điển hình của ấu trùng kỳ giông, bao gồm mang bên ngoài và vây đuôi kéo dài từ sau đầu đến lỗ thông hơi. Mang bên ngoài thường mất đi khi các loài kỳ nhông trưởng thành, mặc dù axolotl vẫn duy trì đặc điểm này. Điều này là do quá trình tiến hóa của chúng, nơi mà axolotl sống dưới nước hơn nhiều so với các loài kỳ giông khác.
Cá khủng long Axolotl hầu như không có răng, chúng phát triển trong quá trình biến thái. Phương pháp kiếm ăn chủ yếu là bằng cách hút, trong đó các bộ cào của chúng khóa vào nhau để đóng các khe mang. Mang bên ngoài được sử dụng để hô hấp, mặc dù bơm hút khí từ bề mặt cũng có thể được sử dụng để cung cấp oxy cho phổi của chúng. Bơm khí có thể xảy ra theo phương thức hai thì bơm không khí từ miệng đến phổi và với phương pháp bốn thì sẽ đảo ngược con đường này với lực nén.
MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA AXOLOTL
Cá khủng long Axolotl có nguồn gốc từ Thung lũng Mexico và chỉ có thể được tìm thấy ở vùng Hồ Xochimilco. Trước đây, chúng cũng có thể được tìm thấy ở hồ Chalco. Những hồ nước này đã bị rút cạn bởi những người định cư Tây Ban Nha sau cuộc chinh phục Đế chế Aztec, dẫn đến sự phá hủy phần lớn môi trường sống tự nhiên của loài axolotl. Chúng có thể được tìm thấy dưới đáy hồ được bao quanh bởi thực vật và các cấu trúc đá trong đó để trú ngụ. Nhiệt độ nước ở Xochimilco hiếm khi tăng trên 20 ° C, mặc dù nó có thể giảm xuống 6–7 ° C vào mùa đông, và có lẽ thấp hơn.
Các nhà nghiên cứu không chắc chắn chính xác có bao nhiêu cá khủng long axolotl tồn tại trong tự nhiên, nhưng ước tính lạc quan nhất là hàng trăm. Số lượng gần đây nhất cho thấy ít hơn 30 axolotl trên một mẫu trong môi trường sống tự nhiên của chúng, vì vậy số lượng của chúng rất thấp. Tuy nhiên, chúng được nuôi nhiều trong điều kiện nuôi nhốt làm vật nuôi và thức ăn, vì vậy tình trạng bảo tồn của chúng rất phức tạp.
Các cuộc khảo sát vào năm 1998, 2003 và 2008 đã tìm thấy lần lượt 6.000, 1.000 và 100 axolotl trên một km vuông trong môi trường sống ở Hồ Xochimilco của nó. Tuy nhiên, một cuộc tìm kiếm kéo dài bốn tháng vào năm 2013 đã không tìm thấy cá thể nào còn sống sót trong tự nhiên. Chỉ một tháng sau, hai con hoang dã được phát hiện trong mạng lưới kênh dẫn từ Xochimilco.
Các quần thể hoang dã đã bị áp lực nặng nề bởi sự phát triển của Thành phố Mexico. Axolotl hiện đang nằm trong Danh sách Đỏ hàng năm của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế về các loài bị đe dọa. Các loài cá không phải bản địa, chẳng hạn như cá rô phi châu Phi và cá chép châu Á , gần đây cũng đã được đưa vào vùng biển. Những con cá mới này đã ăn những con non của axolotl, cũng như nguồn thức ăn chính của chúng.
Môi trường sống của chúng giống như của hầu hết các loài tân sinh – một vùng nước ở độ cao được bao quanh bởi môi trường trên cạn đầy rủi ro.
CHẾ ĐỘ ĂN CỦA CÁ KHỦNG LONG AXOLOTL
Cá khủng long Axolotl là loài ăn thịt , và trong tự nhiên, nó thường ăn giun, động vật giáp xác, cá nhỏ, động vật thân mềm, côn trùng và ấu trùng côn trùng. Những con sống trong môi trường nuôi nhốt thường được cho ăn chế độ ăn bao gồm cá hồi viên, giun đen, giun máu, giun trắng, nhưng cần cẩn thận vì cá có thể chứa ký sinh trùng. Bất cứ ai nuôi một trong những sinh vật này làm thú cưng nên đảm bảo cho nó ăn một chế độ ăn giàu protein để giữ cho nó khỏe mạnh.
Cá khủng long Axolotl định vị thức ăn bằng mùi, và sẽ “bắt” vào bất kỳ bữa ăn tiềm năng nào, hút thức ăn vào dạ dày của chúng bằng lực hút chân không.
Chất nền là một yếu tố quan trọng khác được xem xét đối với axolotl nuôi nhốt, vì cá khủng long axolotl có xu hướng ăn chất độn chuồng cùng với thức ăn và thường dễ bị tắc nghẽn đường tiêu hóa và nuốt phải dị vật. Một số chất nền phổ biến được sử dụng cho chuồng động vật có thể gây hại cho động vật lưỡng cư và bò sát. Không nên sử dụng sỏi (phổ biến trong bể cá) và nên sử dụng bất kỳ loại cát nào bao gồm các hạt mịn với kích thước hạt dưới 1mm. Một hướng dẫn chăm sóc axolotl cho các hộ nuôi gia đình chỉ ra rằng vật cản đường ruột là nguyên nhân phổ biến gây tử vong và khuyến cáo rằng không nên cung cấp các vật dụng có đường kính dưới 3 cm (hoặc gần bằng đầu con vật) cho loài vật này.
VÒNG ĐỜI, SINH SẢN VÀ TUỔI THỌ
Hành vi Axolotl: Nói chung, axolotl là những sinh vật đơn độc. Chúng không thích tiếp xúc với con người, và chúng sống một mình trong tự nhiên trừ khi chúng giao phối, chúng thường ẩn náu giữa các loài thực vật và đá dưới đáy hồ nơi chúng sinh sống.
Khi còn nhỏ hầu hết các loài lưỡng cư, chúng sống trong nước và chúng sử dụng mang có thể thở trong nước. Khi trưởng thành, chúng trải qua một quá trình gọi là biến thái , trong đó chúng mất mang và bắt đầu sống trên cạn. Tuy nhiên, axolotl không bình thường ở chỗ nó thiếu hormone kích thích tuyến giáp, loại hormone này cần cho tuyến giáp sản xuất thyroxine để axolotl trải qua quá trình biến thái; do đó, nó giữ mang và sống trong nước suốt đời, kể cả sau khi đã trưởng thành và sinh sản. Cơ thể của nó có khả năng trải qua quá trình biến thái nếu được cung cấp hormone cần thiết, nhưng các axolotl không sản xuất ra nó và phải tiếp xúc với nó từ một nguồn bên ngoài, sau đó một axolotl trải qua quá trình biến thái nhân tạo và bắt đầu sống trên cạn. Một phương pháp cảm ứng biến thái nhân tạo là thông qua việc tiêm iốt , được sử dụng để sản xuất hormone tuyến giáp.
Cá khủng long Axolotl trải qua quá trình biến thái trải qua một số thay đổi sinh lý giúp chúng thích nghi với cuộc sống trên cạn. Chúng bao gồm tăng trương lực cơ ở các chi, sự hấp thụ của mang và vây vào cơ thể, sự phát triển của mí mắt và giảm khả năng thấm nước của da, cho phép axolotl dễ dàng ngậm nước hơn khi ở trên cạn. Phổi của axolotl, mặc dù hiện diện cùng với mang sau khi đến tuổi trưởng thành không bị biến chất, nhưng lại phát triển thêm trong quá trình biến thái.
Trong tự nhiên, axolotl thường sống tới 15 năm. Trong điều kiện nuôi nhốt, tuổi thọ của chúng thường dài hơn, và chúng có thể sống đến 25 năm. Những sinh vật này thường đạt đến độ tuổi trưởng thành giới tính vào khoảng 18 tháng. Một số con có thể mất đến 24 tháng để trưởng thành hoàn toàn, nhưng chúng luôn ở dạng ấu trùng khi quá trình trưởng thành xảy ra.
Cá khủng long Axolotl sinh sản vào cuối mùa đông hoặc đầu mùa xuân. Nghi thức giao phối của chúng bao gồm một điệu nhảy tán tỉnh dựa trên sự kết hợp của các tín hiệu hình ảnh và hóa học cho phép con cái tìm và đưa các viên nang tinh trùng mà con đực gửi vào cho nó.
Con cái có thể đẻ từ 100 đến 1.000 trứng trong một lần sinh sản. Mỗi quả trứng được đẻ riêng lẻ và con cái thích đẻ trứng trên cây khi có thể. Trứng sẽ nở sau khi ấp trong 14 ngày ở 24 độ C, ấu trùng sẽ bắt đầu ăn trong vài giờ đầu tiên của cuộc đời. Axolotl con sẽ vẫn là ấu trùng ngay cả khi chúng đạt đến độ tuổi trưởng thành về mặt sinh dục, đó là bởi vì axolotl không bao giờ rời khỏi giai đoạn ấu trùng của chúng! Trên thực tế, nếu bạn tiêm vào một con axolotl với iốt, nó sẽ khiến chúng biến hình khiến chúng mất đi và biến thành một loại kỳ nhông.
Cá khủng long Axolotl bố mẹ không chăm sóc cho ấu trùng của chúng. Trên thực tế, chúng không ác cảm với việc ăn trứng của chính mình hoặc con của mình. Đây là điều mà các nhà lai tạo và chủ sở hữu vật nuôi phải tính toán cẩn thận.
ĐE DỌA
Cá khủng long Axolotl phải đối mặt với một số mối đe dọa từ cả con người và động vật ăn thịt. Axolotl nướng được nhiều người coi là món ngon, và cũng có rất nhiều người bắt chúng để bán kiếm lời.
Sự du nhập của các loài không phải bản địa như cá chép châu Á và cá rô phi châu Phi cũng đã làm tổn hại đến quần thể cá axolotl hoang dã vì những loài cá này sẽ ăn thịt con non cũng như những con mồi nhỏ mà chúng sống sót.
Hiện tại, đã liệt kê axolotl là loài cực kỳ nguy cấp, có nghĩa là chúng đang trên bờ vực tuyệt chủng trong tự nhiên. Cái giá của sự lan rộng đô thị của Thành phố Mexico đã khiến quần thể axolotl giảm sút nghiêm trọng.
ỨNG DỤNG TRONG ĐỜI SỐNG
NUÔI AXOLOTL LÀM THÚ CƯNG
Cá khủng long Axolotl đã trở nên phổ biến trong việc buôn bán vật nuôi. Chúng tiềm năng là những con vật cưng tuyệt vời, nhưng hãy lưu ý rằng chúng có thể là thách thức đối với những người mới bắt đầu nuôi thú cưng, những người trước đây chưa từng chăm sóc động vật lưỡng cư. Axolotl yêu cầu bể chứa nước lớn và nhiệt độ nước tương đối đồng đều phù hợp với làn da nhạy cảm của chúng. Mua một con axolotl thường tốn khoảng 500k -1tr nhưng chi phí thực sự sẽ đến từ việc thiết lập bể nuôi, thức ăn axolotl và kiểm tra bác sĩ thú y. Hãy nhớ rằng axolotl có thể sống hơn 10 năm trong điều kiện nuôi nhốt , vì vậy việc mua chúng làm thú cưng có thể là một chặng đường dài.
Ý NGHĨA VĂN HÓA
Vào năm 2020, người ta đã công bố rằng axolotl sẽ được đưa vào thiết kế mới cho tờ tiền 50 peso của Mexico, cùng với hình ảnh của ngô và sành sứ. Axolotl cũng được bán làm thực phẩm ở các chợ Mexico và là một thực phẩm chính trong chế độ ăn uống của người Aztec.
Axolotl được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu khoa học do khả năng tái tạo các chi, mang và các bộ phận của mắt và não của chúng.