Chó Phú Quốc là một loại chó riêng biệt của huyện đảo Phú Quốc, Việt Nam. Nó có đặc điểm phân biệt với các loại chó khác là các xoáy lông ở trên sống lưng, chân có màng. Nó là một trong ba dòng chó có xoáy lông trên lưng trên thế giới. Hai loại chó lông xoáy ở lưng còn lại là chó lông xoáy Rhodesia và chó lông xoáy Thái. Chó Phú Quốc đã có tên trong từ điển tiếng Pháp, Larousse.
Chó Phú Quốc còn là một trong bốn loại chó đặc biệt của Việt Nam (“tứ đại quốc khuyển”): Chó Phú Quốc, chó Bắc Hà, chó H’Mông Cộc, chó Dingo Đông Dương. Hãy cùng Dạo Bước tìm hiểu loài chó đặc biệt này nhé!
- Tên gọi chung: Chó Phú Quốc, chó xoáy.
- Màu sắc: Vện bạch hổ/vện cọp; vện lửa thuần chủng/vện vàng; vện đen và vện trắng
- Chiều cao: Con đực 50–55 cm; con cái 48–52 cm
- Cân nặng: Con đực 15–20 kg; con cái 12–18 kg
- Tuổi thọ: Lên đến 15 năm
NGUỒN GỐC CHÓ PHÚ QUỐC
Chó Phú Quốc là một giống chó nổi tiếng đã có từ lâu đời ở đảo Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang. Nguồn gốc của chúng hiện nay chưa xác định. Theo một số người, chó lông xoáy Phú Quốc được bắt đầu từ một giống chó lông xoáy của Pháp khi lạc trên hoang đảo Phú Quốc và giống chó này đã sinh sôi nảy nở ở đây thành một loại chó hoang. Theo một vài nguồn tin khác lại lập luận để thuyết minh rằng chó Phú Quốc đến từ Thái Lan. Tuy nhiên các luận cứ này chưa đáng tin cậy và thiếu tính thuyết phục vì tính khoa học của nó.
Có nhiều tranh luận về thời điểm và cách thức giống chó này đến đảo Phú Quốc. Loài này ban đầu là một giống địa phương được thuần hóa để thích nghi như một người bạn đồng hành để săn tìm thức ăn và bảo vệ nhà của những người dân đảo bản địa. Thực dân Pháp đã công nhận những con chó khác biệt là một giống chó độc nhất vào thế kỷ 19, và hai con cư trú tại Jardin d’Acclimitation ở Paris.
Mặc dù sắp bị tuyệt chủng, các nghiên cứu di truyền chỉ ra rằng quần thể chó xoáy Phú Quốc rất đa dạng về mặt di truyền. Người ta thường cho rằng giống chó Phú Quốc có nguồn gốc từ giống chó xoáy Thái Lan, nhưng nghiên cứu gần đây lại cho thấy điều ngược lại. Theo một phân tích di truyền, chúng có quan hệ họ hàng gần nhất với giống chó Pungsan của Hàn Quốc.
Ngày 14 tháng 12 năm 2008, Hiệp hội Chó giống quốc gia Việt Nam (VKC) đã chính thức đăng ký giống chó Phú Quốc với Hiệp hội Chó giống quốc tế để được thế giới công nhận.
Ngày 06 tháng 12 năm 2009, trong cuộc thi “Chó đẹp toàn quốc năm 2009” lần đầu tiên tổ chức tại Việt Nam. Chó Phú Quốc đã đoạt giải nhì khi so tài với nhiều giống chó khác nhau của Việt Nam và thế giới.
Ngày 5 tháng 7 năm 2011, lần đầu tiên chó Phú Quốc đã được đưa sang Paris để tham dự FCI World dog show 2011 – cuộc thi chó đẹp thế giới năm 2011. Tại đây, chúng đã đoạt giải CACS (chứng chỉ chó đẹp cấp thế giới)
ĐẶC ĐIỂM NGOẠI HÌNH CHÓ PHÚ QUỐC
Giống Chó Phú Quốc có đặc điểm dễ phân biệt như lưng vòng xoáy chạy từ vai đến xương hông, dáng dũng mãnh và được nhiều người tìm kiếm, đưa về nuôi. Chúng có nhiều biệt tài so với các loài chó khác.
Chó Phú Quốc có cơ bắp săn chắc, khi trưởng thành con đực nặng khoảng 15-20kg, con cái 12–18 kg. Có kích thước trung bình với hình dạng giống chó săn, nhưng đầu to hơn, chúng khác biệt về mặt di truyền và hình thái so với chó xoáy Thái Lan. Toàn bộ hoặc một phần lưỡi của chó Phú Quốc có màu xanh lam và chân có màng. Chúng được đánh giá cao nhờ khả năng chạy nhanh, bơi giỏi và đi theo đường mòn. Là giống chó săn, chúng được biết đến với tính linh hoạt, hoạt động cả riêng lẻ và theo bầy để hạ gục nhiều loại con mồi bao gồm chuột, cá, sóc, vịt trời,… Chúng cũng là những con chó trại tuyệt vời, cảnh báo những kẻ xâm nhập.
Có đặc các đặc điểm: Chân trước thẳng và thon, các ngón chân sát với nhau, 2 ngón giữa nhô ra; ngực nở, bụng thon, chiều sâu từ lưng đến phần nhỏ nhất của bụng nhỏ hơn 2/3 so với chiều sâu từ lưng đến ức, ức sâu đến khớp xương trên của chân trước; đầu nhỏ tròn, sọ thuôn tròn, trán có nếp nhăn khi chó chú ý quan sát, phần giữa trán có vệt hơi lõm xuống theo chiều dọc; sống mũi thẳng, phần chuyển tiếp giữa sọ và sống mũi hơi gãy; mắt hình hạt hạnh nhân, hơi xếch, có viền đen quanh mắt; cổ dài, không có nếp nhăn của da thừa; mõm dài vừa phải, hình chữ V, gốc mõm to, chóp mõm nhỏ, phần phía trên của mõm thuôn tròn, nên mặt cắt có dạng hình thang; tai dài, mỏng luôn dựng lên, chó con khoảng 2,5 tháng là tai đã dựng lên; lưỡi đen hoặc có những chấm đen (không phải xanh hoặc chấm xanh).
XOÁY TRÊN LƯNG
Theo những cư dân lâu năm của Phú Quốc, chó Phú Quốc thuần chủng có vòng xoáy trên lưng với bốn màu cơ bản: Đen, vàng và vện (sọc), đốm (bốn mắt); tuy nhiên ngày nay màu lông đã có nhiều sự lai tạp.
Đặc biệt nhất là thường có xoáy lông mọc ngược dọc trên lưng từ sát đuôi đến vai. Sống lưng của chó xoáy Phú Quốc được mô tả theo hình dạng, trong đó có 5 hình dạng chính: Hình nốt nhạc, hình kiếm, yên ngựa, nửa yên ngựa và hình mũi tên. Hiện tượng lông mọc ngược phát triển khi ống thần kinh hình thành trong quá trình hình thành phôi , dẫn đến hướng nang lông đặc trưng.
CHÂN CÓ MÀNG
Chó biết đào hang để đẻ và có biệt tài săn thú, bơi dưới nước giỏi như rái cá nhờ chân có màng như chân vịt và bộ lông cứng, mượt, không dài đều nhau, lông ở đuôi và xoáy trên lưng dài hơn ở các phần khác, lông ôm sát cơ thể (lông chỉ 0.7 – 2 cm) khá ngắn nên khi chó Phú Quốc ướt chỉ cần lắc mình vài lượt là nước sẽ bắn đi, do đó lông sẽ nhanh khô.
Phần đầu: Thon, dài và khá cân đối. Mắt của chúng có hình hạnh nhân, không quá lớn và có màu nâu tối, đen hoặc vàng hổ phách. Mõm hình chữ V, sống mũi thẳng, giữa trán và sống mũi hơi cong nhẹ. Lưỡi chó Phú Quốc hầu hết đều có đốm, cơ hàm cực kỳ chắc khỏe, răng cắn khít vào nhau.
Bộ lông: Bó sát vào da và ngắn dưới 2cm mới là chó thuần chủng. Màu lông khá đa dạng, phổ biến nhất là màu đen mực, vàng lửa, vàng mơ, vện đen, vện cọp, bạch hổ.
Phần mình: Ngực không quá rộng nhưng sâu với nhiều cơ chắc khỏe. Riêng phần bụng thì hóp sâu, mông thon.
Phần đuôi: Ngắn, cong theo hình cánh cung, rất linh hoạt. Đuôi cong hình cánh cung, lông ngắn và ít, gốc đuôi nhỏ, đuôi ít khi cụp xuống, khi cong đuôi không bao giờ chạm đến sống lưng. Mông hơi xuôi, phần chuyển tiếp giữa lưng và đuôi vát dốc xuống khoảng 20 độ.
Chân: Chó Phú Quốc thuần chủng có bốn chân song song, dài, thẳng nhưng khá gân guốc. Khuỷa chân sau thấp hơn khủy chân trước, bắp đùi chân sau săn chắc và nở nang.
TÍNH CÁCH CHÓ PHÚ QUỐC
Chó Phú Quốc là giống chó săn rất giỏi, chúng khi đã truy tìm thì tra đến cùng dấu vết con mồi cũng như rất ít khi bỏ cuộc. Đây là giống chó rất trung thành và thông minh, chúng tuân thủ mệnh lệnh một cách chính xác mà không tốn nhiều công huấn luyện. Một điểm khá đặ̣c biệt là chó Phú Quốc không ăn những thức ăn “nhân tạo” (do một người khác làm hoặc không phải của chủ nó cho ăn) nên chúng rất thường khó bị mắc bẫy hoặc bị dùng thuốc độc tiêu diệt, chúng không sợ độ cao và thích leo trèo.
Quân đội nhà Nguyễn đã dùng chó Phú Quốc làm quân khuyển vì chúng khi xác định được lãnh địa thì làm chủ hoàn toàn lãnh địa của mình. Không có bất cứ một người lạ, vật lạ nào rơi vào phạm vi lãnh địa của chúng mà chúng không phát hiện.
“Trong dân gian Việt Nam, chó Phú Quốc được coi là “vương khuyển” vì trong lịch sử đã từng có bốn con được vua Gia Long sắc phong một cách trang trọng – Thần Khuyển Đại Tướng Quân, không kém những công thần khai quốc của nhà Nguyễn.”
Chó Phú Quốc là loài chó cực kỳ thông minh, chúng trông nhà rất tốt. Với tiếng sủa cực to, đầy quyền uy, chúng sẽ khiến người đối diện cảm thấy khiếp sợ. Nếu nuôi chó Phú Quốc trong nhà, chúng rất thân thiện với người thân nhưng lại hung dữ với người lạ vào nhà. Chính vì thế đôi khi chủ nhà phải nhốt chúng lại để khách không sợ hãi. Kẻ nào cố tình xâm nhập vào nhà sẽ bị chúng tấn công ngay lập tức. Chúng không hề có chủ đích cắn người, thông thường sẽ sủa cảnh báo trước nhưng nếu bạn không chịu lùi bước, chúng sẽ mạnh dạn xông lên như một người hùng chiến đấu. Trong bóng đêm, đôi mắt nhạy bén sẽ giúp chúng phát hiện được ra các mục tiêu từ rất xa. Dễ dàng nhận ra con mồi hoặc kẻ lạ xâm nhập bất hợp pháp.
Là giống chó thuần việt, nên môi trường trong nước thích hợp nhất để cho chúng phát triển. Người nuôi cũng không cần phải lo lắng về cho ăn, chăm sóc lông, tắm rửa,…Điều người nuôi thích nhất chính là việc ăn uống của chó Phú Quốc cũng rất đơn giản. Chúng không hề kén ăn vì thế bạn không cần cầu kỳ trong chế độ dinh dưỡng như nhiều loài chó khác.
Đặc biệt, chó Phú Quốc sống khá hoang dã, bạn không cần tập cho chúng thói quen đi vệ sinh đúng chỗ như các giống chó cảnh khác. Bản năng của giống chó này sẽ biết tự đào đất, đi vệ sinh và lấp đất lại. Bạn không bao giờ phải lo lắng về vấn đề chó Phú Quốc đi ị ra nhà.
CHÓ PHÚ QUỐC CÓ MẤY LOẠI
Theo các cụ bô lão sống trên đảo, chó Phú Quốc ban đầu chỉ có 4 loại được phân biệt dựa trên màu lông: Vện bạch hổ/vện cọp; vện lửa thuần chủng/vện vàng; vện đen và vện trắng. Thật không may, nguồn gen thuần chủng đã trở nên khan hiếm sau khi những người khai phá đưa những loài chó khác đến đảo, gây ra những sự lai tạp.
Chính vì màu lông khác nhau nên dựa vào đó người ta đã phân loại chó Phú Quốc, đây cũng là yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất tới giá chó. Trung bình với mức giá từ 3.5 đến 4 triệu 1 con. Đắt nhất là những con chó Phú Quốc vện cọp với giá cao khoảng 5 đến 6 triệu/con do đặc điểm vện lông trông rất oai phong, hùng dũng như loài hổ.
Quần thể giống chó này đang hồi sinh khi mối quan tâm của công chúng ngày càng tăng.
NUÔI CHÓ PHÚ QUỐC
CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG
Việc ăn uống của giống chó này đơn giản hơn nhiều so với các giống chó ngoại. Hiểu dễ dàng thì là bạn ăn gì thì cho chúng ăn nấy. Tuy nhiên, để chúng phát triển tốt nhất thì nên cung cấp đầy đủ các chất sau:
- Protein: Thịt bò, thịt lợn, thịt gà, cá biển,…
- Chất xơ: Các loại rau, củ, quả…
- Tinh bột: Cơm, cháo…
- Khoáng chất: Các loại hải sản như tôm, cua, ngao, ốc,…
Chó Phú Quốc nổi tiếng quý hiếm là thế nhưng nó thức ăn của nó lại đơn giản, không giống như thức ăn của các thú cưng bây giờ vừa đắt tiền vừa đòi hỏi nhiều chất dinh dưỡng, thậm chí phải là thức ăn nhập ngoại. Có nguồn gốc hoang dã nên chó Phú Quốc có sở thích ăn các loại công trùng, rau củ quả và rễ cây, chúng không kén ăn. Thức ăn của chúng chỉ là những loại thực phẩm hết sức tự nhiên như: Những con vật nhỏ, côn trùng, rau củ quả, thậm chí là rễ cây. Đều là những thức ăn dân dã đồng quê.
Đặc tính của nó là giỏi đào bới đất nên chúng cũng thích rúc đất, đây được xem là bản tính hoang dã của loài có này. Nhờ vậy, chúng có khả năng tự kháng một số bệnh, khi mắc bệnh chúng có thể tự tìm ra loại thức ăn tốt thậm chí giúp chúng chữa bệnh.
Một đặc điểm nữa, vì sinh sống ở vùng biển đảo, khả năng bơi lội của chó Phú Quốc được đánh giá không thua kém bất cứ vận động viên chuyên nghiệp. Do đó, chúng cực kỳ dễ thích ứng với các món ăn hải sản như tôm, cá. Bên cạnh đó thịt bò, thịt gà,… cũng là thức ăn cho chó Phú Quốc. Tuy nhiên với những chú chó con, hệ tiêu hóa vẫn còn kém, bạn không nên cho ăn món có chứa quá nhiều chất đạm, tinh bột, chất béo. Thừa chất sẽ dẫn tới tình trạng khó tiêu hoặc nôn mửa ở chó. Trong giai đoạn phát triển cần cung cấp đầy đủ canxi, vitamin và khoáng chất cho chó. Các thức ăn được chế biến ở dạng công nghiệp hoặc nhiều chất bảo quản cần được hạn chế.
HUẤN LUYỆN
Chó Phú Quốc đủ 6 tháng tuổi, bạn có thể cho chúng tập các bài tập như:
- Chạy bộ mỗi ngày: Giúp chó có sự bền bỉ và dẻo dai. Đồng thời phát triển cơ ngực và 4 chân săn chắc.
- Đánh hơi tìm đồ vật: Kích thích trí tư duy của chó phát triển.
- Bơi lội: Giúp cho cơ thể chó có sự linh hoạt và nhanh nhẹn.
Ngoài ra, nếu muốn chó Phú Quốc được tập luyện một cách bài bản, bạn có thể đưa chúng đến các trại nuôi gần nhất. Tại đây, với kinh nghiệm nuôi chó chuyên nghiệp, họ sẽ giúp chú chó nhà bạn luyện tập để có được một thân hình đạt chuẩn cũng như tính cách tốt.
Để có thể phương pháp huấn luyện tốt nhất, bạn nên bắt đầu với chó Phú Quốc con. Việc dạy chó con đơn giản và dễ dàng hơn rất nhiều. Nên nuôi chó từ bé để dễ chăm sóc và tạo kết nôi với chủ một cách sâu sắc.
Không nên nuôi nhốt chó Phú Quốc, nó là giống chó không phá phách và biết nghe lời. Gần gũi và khen thưởng nó thường xuyên khi nó làm tốt. Kỷ luật và phạt nghiêm minh với nó khi nó làm sai hoặc bướng bỉnh.
Khẩu lệnh đúng
Trong suốt quá trình huấn luyện chó Phú Quốc, bạn chỉ được dùng cố định các khẩu lệnh trong mỗi bài tập. Ví dụ bài tập nằm thì bạn chỉ hô “Nằm” một cách rõ ràng, dứt khoát. Không nên dùng nhiều từ ngữ khác nhau để ra lệnh. Nếu không chú chó của bạn sẽ bị rối.
Tần suất tập luyện
Dù chú chó của bạn có thông minh, học nhanh tới đâu nhưng nếu bạn không cho chúng luyện tập thường xuyên thì sẽ không đạt được hiệu quả cao. Mỗi ngày, bạn cần phải bỏ ra ít nhất 30 phút để huấn luyện chú chó của mình. Tuy nhiên việc tập luyện cũng phải giới hạn thời gian. Đừng để chú chó quá mệt vì kiệt sức.
Thái độ huấn luyện
- Phải thật tự tin với các bài giảng của mình.
- Hãy nhớ rằng bạn là chủ nhân, không cho phép chó Phú Quốc bỏ qua mệnh lệnh của mình.
- Nghiêm khắc, kỷ luật đúng lúc.
- Quan tâm đến từng cử chỉ, hành động và nét mặt của chú chó. Nếu chúng có dấu hiệu mệt mỏi thì bạn cần xem xét tới việc tạm dừng bài tập luyện.
- Phải thật kiên nhẫn, điềm tĩnh, không nên nổi giận với chú chó của mình.
SINH SẢN VÀ VÒNG ĐỜI
Trong lịch sử, chó xoáy Phú Quốc không được nhân giống có mục đích, thay vào đó chúng dựa vào các cặp đôi ngẫu nhiên trong cuộc sống tương đối biệt lập trên đảo để tiếp tục duy trì quần thể độc nhất của chúng.
Giống như cách mà bạn cho các em Phú Quốc ăn, vô cùng đơn giản thì cách nuôi chó phú quốc trong giai đoạn cũng không hề khó tí nào. Thông thường, khi mang thai mà bụng của chó mẹ nhỏ, chỉ chửa ít con thì thời gian mang thai là trong khoảng từ 65 đến 70 ngày. Còn nếu chửa nhiều bé con quá, thì thời gian sinh sản sẽ nhanh hơn là 57 đến 58 ngày.
Những dấu hiệu điển hình giúp bạn có thể xác định được một chú chó Phú Quốc mẹ sắp sinh:
- Chó mẹ có sữa trước khi sinh con từ 4 đến 5 ngày.
- Khi sắp sinh, chó mẹ sẽ có tình trạng đi tiểu nhiều, điều này là do thai chuyển động về phía bên dưới làm chèn ép bàng quang.
- Khi phát hiện chó mẹ có những triệu chứng như: Kêu rít, thở gấp, cào bới,.. thì chúng đã sắp sinh. Khi thấy dấu hiệu này, ngay lập tức bạn nên đưa chúng đến một nơi kín đáo, ấm áp để chờ đến thời gian sinh.
Sau khi chó mẹ sinh xong, để đảm bảo cho sức khỏe của chúng thì bạn nên đặt nằm ở nơi khô ráo và ấm áp. Vì lúc này, sức đề kháng của chó mẹ rất yếu và chúng rất dễ bị nhiễm bệnh. Bạn nên bổ sung cho chúng những loại thức ăn như cháo, xương mềm, thịt nạc xay, bí đỏ,…
Cách nuôi chó sơ sinh rất đơn giản và không hề phức tạp. Để có sức đề kháng tốt, bạn chỉ cần để cho chó con bú sữa mẹ hoàn toàn. Ngoài ra, cần vệ sinh sạch sẽ nơi ở của chúng, tuyệt đối không được tắm cho chó, nếu cần thiết thì bạn chỉ nên lấy khăn ấm lau xung quanh người của cún cưng. Đừng nên tách bầy khi chúng còn quá nhỏ và quá non nớt. Thông thường, nếu bạn muốn tách đàn, thì phải đợi đủ 2 tháng tuổi, và sau khi đã cai được sữa mẹ hoàn toàn.
Hiện nay, giống chó Phú Quốc có tuổi thọ từ 15- 20 năm. Nếu trong môi trường tốt có thể đến 25 năm.
Hi vọng bạn đã có cho mình câu trả lời với thông tin cơ bản nhất về chó Phú Quốc. Mong rằng với chia sẻ này bạn có thêm kinh nghiệm khi chăm giống chó này. Chúc bạn thành công!